Böbrek Nakli İle İlgili Genel Bilgiler

İçindekiler

Böbrek Nakli İle İlgili Genel Bilgiler Nelerdir? Böbrek Nakli Ameliyatı Süreci Nasıldır? Kadavra Vericiden Böbrek Nakli Nasıl Yapılır? Nakil Merkezini Değiştirmek İsteyen Hastalar Ne Yapmalıdırlar?

Böbrek Nakli İle İlgili Genel Bilgiler Nelerdir?

Böbrek nakli hastanın vücuduna bir başka kimseden alınan böbreğin yerleştirilmesidir. Yeni böbreğin çalışması ile hasta yaşantısını rahat ve konforlu bir şekilde sürdürebilir. Böbrek nakli yapılabilmesi için hastanın mutlaka hemodiyaliz tedavisine başlamış olması gerekmez. Son yıllarda giderek daha fazla hastada diyaliz tedavilerine başlamaksızın böbrek nakli yapılmaktadır. Preemptif (önleyici) böbrek nakli adı verilen bu uygulama ancak sınırlı sayıda hastada mümkün olabilmektedir.

Böbrek nakli canlı veya kadavra (beyin ölümü gerçekleşmiş kişiler) vericilerden yapılır. Ülkemizde sayısal olarak üstünlük canlı vericilerden yapılan nakillerdedir. Ancak ülkemizde de amaçlanan kadavradan yapılan nakillerin sayısının artırılmasıdır.

Böbrek Nakli Ameliyatı Süreci Nasıldır?

Ameliyat sırasında nakledilen böbrek kasığın hemen üzerine, sağ veya sol tarafa yerleştirilir. Bu böbreğin atardamarı karın alt kısmında bulunan büyük bir atardamara, toplardamarı da yine karnın bu kısmında bulunan büyük bir toplardamara dikilir. İdrar yolu mesaneye ağızlaştırılır. Uygun şartlarda bu ameliyat 2-4 saat sürer.

Her ameliyatın kendine özgü riski olduğu gibi böbrek nakil ameliyatının da bazı riskleri vardır. Fakat gelişen yeni teknikler sayesinde bu riskler oldukça azalmış olup ciddi bir komplikasyon görülme ihtimali %1’in altındadır.

Ameliyattan sonra hastanede kalma süresi her şeyin normal geliştiği ve sürdüğü koşullarda, ortalama 1 hafta kadardır. Bu süre daha da uzun olabilir.

Teknik olarak kadavra ve canlı vericiden yapılan nakil ameliyatları birbirinin aynıdır. Yalnız canlı nakillerde ameliyatı önceden planlamak mümkündür. O nedenle, hasta ve böbrek vericisi aynı anda ameliyata alınır. Ameliyathanede böbrek vericiden çıkarılıp hastaya yerleştirilir. Kadavradan organ bağışının zamanı belli olmadığı için nakli önceden planlamak mümkün değildir.

Kadavra Vericiden Böbrek Nakli Nasıl Yapılır?

Kadavradan böbrek nakli olmak isteyen hastalar hastaneye önceden başvurur. Yapılan incelemelerde hastalara ait bilgiler ve bu arada çıkacak böbrek ile uyumu belirleyecek kan grubu ve doku grubu özellikleri bilgisayara kaydedilir.

Böbrek dağıtımı UKM (Ulusal Koordinasyon Merkezi) tarafından Ulusal Organ Nakli Bekleme Listesinde yapılan eşleştirme ve puanlamaya göre yapılır. Sağlık Bakanlığı Ulusal Bekleme Listesinin kriterlerine göre alıcının tespitinde kan grubu, doku tipleri uyumu, yaşı, diyalize girme süreleri ve listede bulunduğu süre önemli belirleyici faktörlerdir. Bu bilgisayar programı böbreğin çıkmış olduğu bölgedeki hastalar arasında bir listeleme yapar. Bu listeleme sonunda böbreğin en uygun olduğu hastaya takılmak üzere böbrek hastasının kayıtlı olduğu merkeze organı gönderir.

Bakanlığın belirtmiş olduğu listede ilk hastaya böbrek nakledilmelidir. Bu mümkün olmaz ise listedeki ikinci, üçüncü diye sıradaki diğer hastalar değerlendirilmelidir. Listede ön sırada çıkan bir hastaya böbrek verilmeyecek olur ise bunun sebebini organ nakli merkezi bakanlığa bildirmekle yükümlüdür. Bu sebeple bir kadavra organın nakledileceği hasta tespit edilirken kimsenin bir başkasının önüne geçmesi gibi bir durum söz konusu olamaz.

Bir kadavra böbrek nakledileceği zaman bakanlığın gönderdiği listenin en üst sırasındaki beş hastanın çağırılması gereklidir. Kadavra böbrek günün her saatinde ortaya çıkabilir. Bu durumda bakanlığın belirlemiş olduğu listedeki ilk hastalar bilgilendirilerek merkeze çağırılır. Hastaların sağlık açısından uygunluğu değerlendirilir. Bu arada hastalardan kan alınarak doku laboratuvarına ulaştırılır. Doku laboratuvarında verici ile alıcının kanı karşılaştırılarak (cross-match testi) alıcının bağışıklık sisteminde vericiye karşı bir reaksiyon olup olmadığından emin olunur. Gerek cross-match testinin uygun olmama riski, gerekse çağırılan hastalarda nakile engel sağlık problemi çıkma olasılığı sebebiyle, nakledilecek bir böbrek için birden çok hasta çağırılır.

Kadavra listesine kayıt olmak için; öncelikle bir organ nakli merkezine başvurarak Organ Nakil koordinatörü ile görüşme yapmalısınız. Görüşmeye gelirken bazı tetkiklerinizi yanınızda getirmeniz işlemlerinizi daha da kolaylaştıracaktır (kimlik, kan grubu durumunu gösterir belge, epikriz vb). Görüşme sırasında Organ Nakli Koordinatörü tarafından bilgilendirileceksiniz. Geçmiş sağlık durumunuz hakkında detaylı bilgileriniz alınacaktır. Diğer tetkik ve muayeneler için size randevu verilecektir. Nefroloji muayenesi sonrasında ileri tetkik ve uzman konsültasyonları yapılacaktır. Doku ve PRA (Panel Reaktif Antikor) tetkikleriniz yapılarak dosyanız organ nakli konseyi toplantısında incelendikten sonra uygun bulunduğunuzda kadavra listesine alınacak ve Sağlık Bakanlığı Ulusal Bekleme Listesine kayıt olduğunuz size bildirilecektir. Bekleme listesinde iken belirli aralıklarla PRA bakılması ve dosya kontrolleriniz için Organ Nakil Koordinatörünü arayarak randevu almanız gerekmektedir. Bekleme süresinde gelişecek problemlerden Organ Nakil Koordinatörümüzü bilgilendirmek hastanın sorumluluğundadır. Transplantasyon ekibimiz, en iyi şartlarda en uygun böbreği size nakletme prensibi ile çalışmaktadır. Sizin de aynı hassasiyetle başarılı olunması için destek olmanız gereklidir. Bu sebeple Organ Nakli Merkezine bildirmeniz gereken durumlar şunlardır:

Herhangi bir sebeple hastaneye yatarak tetkik veya tedavi gördüyseniz
Herhangi bir enfeksiyon hastalığınız var ise
Kan veya kan ürünü aldıysanız
Adres veya telefon numarası değişikliği olmuş ise
Uzun süreli şehir dışında olacaksanız
Kadavradan Organ Nakli İçin Çağırıldığınızda;
En kısa sürede merkezimize ulaşmanız gerekmektedir.
Size haber verildikten sonra yemek yemeyiniz, su içmeyiniz.
Sosyal güvenceniz ile ilgili evraklarınızı ve kimliğinizi yanınıza alınız.
Kullandığınız ilaçları ve evinizde var ise son yapılan tetkiklerinizi yanınıza alınız.

Unutmayın ki; kadavra için çağırıldığınızda böbreğin size takılacağı konusunda bir söz verilmemiştir. Ulusal Organ Nakli Bekleme Listesi puan durumunun yüksek olması ve tıbbi uygunluğun olması durumunda nakil gerçekleştirilecektir.

Nakil Merkezini Değiştirmek İsteyen Hastalar Ne Yapmalıdırlar?

Böbrek bekleyen hastalar Ulusal Organ Nakli Bekleme Listesine sadece tek bir merkezden girebilirler. Ancak hastalar bu listeye girecekleri merkezi seçmekte serbesttir ve istedikleri zaman ulusal listede kayıtlı olduğu merkezi değiştirebilirler. Kaydını başka bir nakil merkezine aldırmak isteyen hastaların böbrek nakli olmayı tercih ettikleri nakil merkezinin Organ Nakli Koordinatörüne başvurmaları yeterlidir. Burada ilgili merkeze verecekleri bir dilekçe ile merkez değişikliği isteklerini bakanlığa bildirilmesi sonrası listede merkez değişikliği yapılır.

İçerik Hakkında

Yayınlanma Tarihi 4 Eyl 2025

Güncellenme Tarihi 7 Eyl 2025

BEĞEN

İlgili Birim

Organ Nakli

İlgini Çekebilecek Diğer İçerikler